Yargıtay İçtihatları, Avukat Murat ÖCAL, Bodrum Avukat, Datça Avukat, Marmaris Avukat, Fethiye Avukat, Çeşme Avukat, Aydın Avukat, Kuşadası Avukat, Alanya Avukat, Antalya Avukat, Adana Avukat, Mersin Avukat, Çeşme Avukat, Balıkesir Avukat, Çanakkale Avukat, Ankara Avukat, İstanbul Avukat, Yozgat Avukat, Sivas Avukat

Ret talebini incelemeye yetkili merci

HMK Madde 40

(1) Hâkimin reddi talebi, reddi istenen hâkim katılmaksızın mensup olduğu mahkemece incelenir.
(2) Reddedilen hâkimin katılmamasından dolayı mahkeme toplanamıyor ya da mahkeme tek hâkimden oluşuyor ise ret talebi, o yerde asliye hukuk hâkimliği görevini yapan diğer mahkeme veya hâkim tarafından incelenir. O yerde, asliye hukuk hâkimliği görevi tek hâkim tarafından yerine getiriliyorsa, o hâkim hakkındaki ret talebi, asliye ceza hâkimi varsa onun tarafından, yoksa en yakın asliye hukuk mahkemesince incelenir.
(3) Sulh hukuk hâkimi reddedildiği takdirde, ret talebi, o yerdeki diğer sulh hukuk hâkimi tarafından incelenir. O yerde, sulh hukuk hâkimliği görevi tek hâkim tarafından yerine getiriliyorsa, o hâkim hakkındaki ret talebi, bulunma sıralarına göre; o yerdeki sulh ceza hâkimi, asliye hukuk hâkimi, asliye ceza hâkimi, bunların da bulunmaması hâlinde, en yakın yerdeki sulh hukuk hâkimi tarafından incelenir.
(4) Bölge adliye mahkemesi hukuk dairelerinin başkan ve üyelerinin reddi talebi, reddedilen başkan ve üye katılmaksızın görevli olduğu dairece karara bağlanır. Hukuk dairelerinin toplanmasını engelleyecek şekildeki toplu ret talepleri dinlenmez.

6100 sayılı Kanunda Yer Alan Madde Gerekçesi

Madde, 1086 sayılı Kanunun 33 üncü maddesinin kısmen karşılığıdır. Söz konusu maddede “Vekilin, hâkimin reddi isteminde bulunabilmesi bu konudaki yetkisinin vekâletnamede belirtilmiş olması” koşuluna bağlayan hüküm, bu Tasarıya alınmamıştır. Çünkü “Davaya vekâlette özel yetki verilmesini gerektiren hâller” kenar başlıklı 79 uncu maddede, hâkimin reddi için vekilin özel yetkisi olması gerektiği gösterilmiş olduğundan, böylece tekrardan kaçınılmıştır.

Dördüncü fıkrada bölge adliye mahkemesi hukuk dairesi başkan ve üyelerinin reddi taleplerini incelemeye yetkili merci konusunda hüküm getirilmiştir

Adalet Komisyonu Değişiklik Gerekçesi

Tasarının 45 inci maddesinin dördüncü fıkrasında geçen “incelenerek” ibaresi diğer temel kanunlardaki kullanımla uyum sağlamak amacıyla madde metninden çıkarılmış ve madde teselsül gereği 46 ncı madde olarak kabul edilmiştir.

HMK Madde 40 Ret talebini incelemeye yetkili merci

Yargıtay İçtihatları

4. Hukuk Dairesi 2011/12616 E. , 2011/13932K.

  • HMK Madde 40
  • Ret talebini incelemeye yetkili merci

Davacı K……….. vdl. vekili Avukat ………, davalı M…….vd. aleyhine 07/06/2005 gününde verilen dilekçe ile ölümlü trafik kazası nedeniyle maddi ve manevi tazminat istenmesi üzerine mahkemece yapılan yargılama sonunda; maddi tazminatın kabulüne manevi tazminatın kısmen kabulüne dair verilen 07/07/2010 günlü kararın Yargıtay’ca incelenmesi davalılar vekili tarafından süresi içinde istenilmekle temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra tetkik hakimi tarafından hazırlanan rapor ile dosya içerisindeki kağıtlar incelenerek gereği görüşüldü.

Dava, ölümlü trafik kazasından kaynaklanan maddi manevi tazminat istemine ilişkindir. Mahkemece maddi tazminatın kabulüne manevi tazminatın bir kısım davacılar için kısmen kabulüne, bir kısım davacılar için kabulüne karar verilmiş, karar davalılar tarafından temyiz edilmiştir.

Davacılar, davalı B……’ın diğer davalı M …….’e ait araçla kazaya sebep olduğunu ve bir kısım davacıların oğulları bir kısım davacıların kardeşi olan N……..’ın ölümüne sebep olduğunu ileri sürerek maddi ve manevi tazminat isteminde bulunmuşlardır.

Davalılar davanın reddini savunmuşlardır.

Yerel mahkemece, maddi tazminatın kabulüne manevi tazminatın bir kısım davacılar için kısmen kabulüne, bir kısım davacılar için kabulüne karar verilmiş Yargılama sırasında davalılar vekili, 31.05.2010 tarihli celsede verilmiş olan “davacı tarafa davayı ıslah etmek istediği takdirde ıslah dilekçesi ve harcını yatırması ve davalıya tebliğ ettirmesi için 10 günlük süre verilmesine” dair verilen (2) nolu ara kararı hakimin davacı tarafa nasihat vermesi, yol göstermesi olarak nitelendirerek hakimin reddi talebinde bulunmuştur. Reddi hakim talebinde bulunulan hakim tarafından, red talebi açıkça hakkın kötüye kullanılması niteliğinde ve davayı uzatmak maksadıyla yapıldığı gerekçesiyle HUMK’nun 35. maddesi uyarınca reddedilmiş ve HUMK’nun 36/4 maddesi uyarınca davalıların, idari para cezası ile cezalandırılmalarına karar verilmiştir. Mahkeme hakiminin, hakimin reddi talebinin reddine ilişkin olan geri çevirme kararı HMK 41 de belirtilmiş olan koşulları taşımadığından doğru değildir. HMK 40’ta belirtilen usul çerçevesinde inceleme yapılması gerekmektedir. Yerel mahkeme kararının, HMK 40 gereği işlem yapılmak üzere bozulması gerekmiştir.

SONUÇ: Temyiz olunan kararın açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, bozma nedenine göre diğer temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına ve peşin alınan harcın istek halinde geri verilmesine 28.02.2012 gününde oybirliğiyle karar verildi.

HMK Madde 40 Ret talebini incelemeye yetkili merci

Yargıtay İçtihatları

20. Hukuk Dairesi 2014/7297E. , 2014/8374K.

  • HMK Madde 40
  • Ret talebini incelemeye yetkili merci

Taraflar arasında görülen dava sırasında davalılardan G.. K.. tarafından reddi hâkim yoluna başvurulmuştur.

Red talebini inceleyen merci tarafından verilen kararın Yargıtayca incelenmesi davalılardan G.. K.. tarafından duruşmalı olarak yapılması istenilmişse de, 6100 sayılı H.M.K.nun geçiçi 3. maddesi atfıyla 1086 sayılı H.U.M.K.’nun 438/2 maddesi gereğince hâkimin reddine ilişkin verilen kararların temyiz incelemesinin duruşmalı yapılması mümkün olmadığından talebinin reddine ve süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya içindeki tüm belgeler incelendi, gereği düşünüldü:

K A R A R

Taraflar arasında görülen kamulaştırma davası sırasında davalı tarafından 13.08.2014 havale tarihli dilekçe ile özetle “…Mahkemece, kamulaştırmanın iptali davasının sonucunun bekletici mesele yapılması talebi hakkında olumlu veya olumsuz bir karar verilmemesi nedeniyle tarafsızlığından şüphe duyulduğu…” gerekçesiyle reddi hâkim yoluna başvurulmuştur.

Reddedilen Hâkim .’ın, talebin reddinin gerektiği yönündeki görüşü üzerine, dosyayı inceleyen merci tarafından reddi hâkim talebinin reddine ve ret talebinde bulunan davalıların ayrı ayrı H.M.K.’nun 42/4 maddesi uyarınca 5.000.- TL disiplin para cezası ile cezalandırılmalarına ilişkin verilen karar, davalılardan G.. K.. tarafından temyiz edilmiştir.

H.M.K.’nun 4/2. maddesine göre “(2) Reddedilen hâkimin katılmamasından dolayı mahkeme toplanamıyor ya da mahkeme tek hâkimden oluşuyor ise ret talebi, o yerde asliye hukuk hâkimliği görevini yapan diğer mahkeme veya hâkim tarafından incelenir. O yerde, asliye hukuk hâkimliği görevi tek hâkim tarafından yerine getiriliyorsa, o hâkim hakkındaki ret talebi, asliye ceza hâkimi varsa onun tarafından, yoksa en yakın asliye hukuk mahkemesince incelenir.”

Somut olayda, Çeşme İlçesinde tek asliye hukuk mahkemesi bulunduğu ve iki ayrı hâkimin müstemiren yetkilendirildiği, aynı mahkemede açılan aynı nitelikteki kamulaştırma nedeniyle tapu iptali ve tescil davalarının müstemir yetkili hâkimler tarafından dosya numarasına göre paylaşıldığı, davaların taraflarınca her iki hâkim hakkında da aynı nedenlere dayalı olarak HMK’nun 36. maddesi uyarınca reddi hâkim isteminde bulunulduğu aynı gün temyiz incelemesi yapılan Dairenin 2014/7290 E., 2014/7291 E., 2014/7292 E, 2014-7293 E., 2014/7297 E., 2014/7310 E. ve 2014/8041 E. sayılı dosyalarından anlaşılmaktadır. Bu nedenle, HMK’nun 40. maddesi uyarınca aynı mahkemenin müstemir yetkili hâkimlerinin seri dosyada aynı nedenle reddedildiğinden, ret talebini inceleme görevi, HMK’nun 40. maddesi uyarınca asliye ceza mahkemesine ait olduğundan merci kararı usûl ve kanuna aykırıdır.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle; davalının temyiz itirazlarının kabulü ile merci kararının BOZULMASINA, bozma nedenine göre sair hususların incelenmesine yer olmadığına, temyiz harcının istek halinde iadesine 14/10/2014 günü oy birliği ile karar verildi.