Çekişmesiz yargı işlerinde yetki
HMK Madde 384
(1) Kanunda aksine hüküm bulunmadıkça, çekişmesiz yargı işleri için talepte bulunan kişinin veya ilgililerden birinin oturduğu yer mahkemesi yetkilidir.
6100 sayılı Kanunda Yer Alan Madde Gerekçesi
1086 sayılı Kanunda mevcut olmayan, yeni bir yetki kuralına bu maddede yer verilmiştir. Çekişmesiz yargı işlerine ilişkin talepler için, kanunda aksine hüküm bulunmadıkça, talepte bulunan veya ilgililerin yerleşme niyeti olmaksızın oturduğu yer mahkemesi yetkili kılınmıştır.
Çekişmesiz yargıda kesin yetkiye ilişkin bir durumun ortaya çıkması hâlinde, özel hükümlerin ayrıca dikkate alınması gerekecektir. Örneğin Tasarının “Taşınmazın aynından doğan davalarda yetki” başlıklı 17 nci maddesinde kesin yetki belirtilirken “dava ve işler” ifadesine yer verilmiştir. Dolayısıyla bu tarz durumlarda kesin yetki sadece davalarda değil çekişmesiz yargı işlerinde de gözetilmelidir.
HMK Madde 384 Çekişmesiz yargı işlerinde yetki
Yargıtay İçtihatları
Yargıtay 5. Hukuk Dairesi 2021/39E. , 2021/2402K.
- HMK Madde 384
- Çekişmesiz yargı işlerinde yetki
MAHKEMESİ:Sulh Hukuk Mahkemesi
Mirasçılık belgesi verilmesi istemine ilişkin olarak açılan davada … 5. Sulh Hukuk ve Kemer Sulh Hukuk Mahkemelerince ayrı ayrı yetkisizlik kararı verilmesi nedeni ile dosyada son karar Bölge Adliye Mahkemelerinin faaliyete geçmesinden sonra verilmiş ise de iki farklı Bölge Adliye Mahkemesinin yargı çevresinde kalan mahkemelerce karşılıklı olarak yetkisizlik kararı verilmiş olması ve 5235 sayılı Kanunun 36/3. maddesi gereğince Bölge Adliye Mahkemeleri hukuk dairelerinin görevinin yargı çevresi içerisinde bulunan adlî yargı ilk derece hukuk mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarını çözmek olduğundan yargı yerinin belirlenmesi için gönderilen dosya içindeki tüm belgeler incelendi, gereği düşünüldü:
– K A R A R –
Dava, mirasçılık belgesi verilmesi istemine ilişkindir. … 5. Sulh Hukuk Mahkemesince, murisin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmadığı, son yerleşim adresinin Türkiye içerisinde bulunmadığı, taşınmaz mallarının … ili … ilçesi ve …İli, … ilçesi sınırlarında olduğu, MÖHUK madde 22/1’e göre mirasın ölenin milli hukukuna tabi olduğu, Türkiye’de bulunan taşınmaz mallar hakkında Türk Hukukunun uygulanacağı, aynı yasanın 43.maddesine göre “Mirasa ilişkin davalar ölenin Türkiye’deki son yerleşim yeri mahkemesinde, son yerleşim yerinin Türkiye’de olmaması halinde terekeye dahil malların bulunduğu yer mahkemesinde görülür” şeklinde düzenlenleme bulunduğu, mirasçılık belgesi verilmesi işlemi çekişmesiz yargı işi ise de; HMK 384. maddesinde belirtildiği gibi Kanunda aksine hüküm bulunmadıkça, çekişmesiz yargı işleri için talepte bulunan kişinin veya ilgililerden birinin oturduğu yer mahkemesinin yetkili olduğu, ancak somut olayda; davacının da Türkiye’ de ikamet etmediği ve talebin 5718 sayılı MÖHUK gereğince değerlendirilmesi gerektiği, murisin terekesinin fazla kısmının bulunduğu … Sulh Hukuk Mahkemelerinin yetkili olduğu gerekçesi ile yetkisizlik kararı verilmiştir…. Sulh Hukuk Mahkemesince ise, davanın konusunun mirasçılık belgesi olduğu, veraset ilamına ilişkin açılacak davalarda görevli mahkemenin Sulh Hukuk Mahkemesi olup yetkili mahkeme açısından kanunda bir sınırlama bulunmamakla birlikte Türkiye’nin her hangi bir yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesine başvurulması mümkün olduğu gerekçesi ile karşı yetkisizlik kararı verilmiştir.Mirasçılık belgesi verilmesine ilişkin dava 6100 sayılı HMK’nın geçici 3/2. maddesi ve HMK’nın 382. maddesinde çekişmesiz yargı işlerinden sayılmış 384. maddede ise Kanunda aksine hüküm bulunmadıkça, çekişmesiz yargı işleri için talepte bulunan kişinin veya ilgililerden birinin oturduğu yer mahkemesinin yetkili olduğu, HMK’nın 11/3. maddesinde ise (3) mirasçılık belgesinin iptali ve yeni mirasçılık belgesi verilmesine ilişkin davalarda mirasçıların her birinin oturduğu yer mahkemesinin de yetkili olduğu belirtilmiştir. Bu hale göre mirasçılık belgesi verilmesi davalarında kesin yetki kuralı bulunmayıp, yetki itirazı da olmadığına göre, davanın açıldığı ilk mahkeme olan … 5. Sulh Hukuk Mahkemesinde görülüp sonuçlandırılması gerekir.Yukarıda açıklanan nedenlerle; 6100 sayılı HMK’nun 21 ve 22. maddeleri gereğince Bakırköy 5. Sulh Hukuk Mahkemesinin YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE, 01/03/2021 gününde oy birliği ile karar verildi.
HMK Madde 384 Çekişmesiz yargı işlerinde yetki
Yargıtay İçtihatları
Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2016/6869E. , 2016/6567K.
- HMK Madde 384
- Çekişmesiz yargı işlerinde yetki
MAHKEMESİ :Sulh Hukuk Mahkemesi
Davacılar vekili tarafından, 30.03.2016 gününde verilen dilekçe ile mirasçılık belgesi istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; dava dilekçesinin yetki yönünden reddine dair verilen 31.03.2016 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davacılar vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:
_ K A R A R _
Davacılar vekili, muris …’in mirasçılarını ve miras paylarını gösterir mirasçılık belgesi verilmesini talep etmiştir.
Mahkemece talep edenin yerleşim yerindeki mahkemenin yetki sınırları içinde olmadığı, HMK’nın 11. ve 384. maddesi uyarınca çekişmesiz yargı işlerinde talepte bulunan kişinin veya mirasçılardan birinin oturduğu yer mahkemesinin yetkili olduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
Hüküm, davacılar vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Bilindiği üzere ve kural olarak; mirasçılık belgesinin verilmesine ilişkin istem, 6100 sayılı HMK’nın 382. maddesine göre çekişmesiz yargı işlerinden sayılmış, 11/3. maddesinde ise hangi davaların murisin son ikametgahı mahkemesinde görüleceği açıklanmış, aynı maddenin son fıkrası hükmünde veraset ispatına, miras hisselerinin tayinine ilişkin davaların, mirasçılarının her birinin bulunduğu yer mahkemesinde görülebileceği açıklanmıştır. Bu itibarla mirasçılık belgesi verilmesi davalarında kesin yetki kuralı söz konusu olmayıp; mirasçılık belgesi, murisin yerleşim yeri ya da nüfusa kayıtlı olduğu yer gözetilmeksizin Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisindeki adli yargı teşkilatı bulunan tüm adliyelerden her zaman alınabilecek ve aksi her zaman ispat edilebilecek hasımsız belgelerdendir.
Bu itibarla mahkemece mirasçılık belgesinin verilmesi davalarında kesin yetki kuralı olmayıp herhangi bir yetki itirazı olmadığı da gözetilerek, delillerin toplanması ve tüm deliller birlikte değerlendirilerek davanın esası yönünden bir karar verilmesi gerekirken, yetkisizlik kararı verilmesi doğru görülmemiştir.
SONUÇ:Yukarda açıklanan nedenlerle davacılar vekilinin temyiz itirazları kabulü ile hükmün BOZULMASINA, peşin yatırılan harcın istek halinde yatırına iadesine, 07.06.2016 tarihinde oybirliği ile karar verildi.